We kennen allemaal de jongeren die het moeilijk om antwoord te geven op de vraag: ‘wat wil je doen in de toekomst’. Deze gesprekken lopen dan vaak vast. Vorige week gebeurde dit ook bij mij. De jongere in kwestie (ik noem hem voor het gemak eventjes Mark) had geen beeld van hoe zijn toekomst eruit zou komen te zien. ‘Ik weet alleen dat ik het profiel D&P (diensten en producten) wil gaan kiezen, meer weet ik niet’. In dit gesprek wilde ik erachter komen waar hij stage zou willen lopen. Ook wilde ik erachter komen waarom hij voor een specifieke stageplaats zou kiezen en wat hij hier wilde gaan leren. ‘Weet ik niet’, dit was het antwoord dat ik op bijna elke vraag terug kreeg. Help! Wat doe je dan? Hoe zorg je ervoor dat een coachgesprek niet vastloopt? Hoe zorg je ervoor dat je jongeren nieuwe inzichten laat op doen tijdens je gesprekken die je met hen voert?
Aan het begin van mijn carrière gebeurde het best vaak, je plant coachgesprekken met jongeren en soms lopen die gesprekken vast. Tegenwoordig ben ik hier op voorbereid, ik gebruik voor mezelf de zingevingspiramide van Bateson en Dilts. Deze tool zet ik vaak in combinatie met Dobbel Je gesprek in. Fysiek gebruik ik dan mijn eigen coachtool en bij het stellen van de vragen houd ik de zingevingspiramide in mijn achterhoofd. Maar hoe kan de zingevingspiramide je ondersteunen bij de gesprekken en het stellen van de juiste vragen?
De zingevingspiramide van Bateson en Dilts is bedoeld om mensen tijdens gesprekken nieuwe inzichten te laten krijgen. In de piramide gaat men er vanuit dat door het stellen van de juiste vragen je iemand met zijn gedachte op een ander niveau in de piramide kunt brengen. Zoals in het voorbeeld van Mark, hier heb ik de juiste vragen gesteld waardoor Mark nieuwe inzichten heeft gekregen en zijn denken en leren is veranderd. De piramide bestaat uit zes lagen. Van onder naar boven, of te wel van concreet naar abstract:
- Omgeving, waar ben ik? (meest concreet)
- Gedrag, wat doe ik?
- Vaardigheden, wat kan ik?
- Overtuigingen, wat geloof ik?
- Identiteit, wie ben ik?
- Zingeving, waar sta ik voor? (meest abstract)
In de gesprekken die ik voer met jongeren zoals Mark probeer ik er telkens voor te zorgen dat zij een stapje hoger komen in deze piramide. Ik ben er van overtuigd dat het klimmen op de ladder of het klimmen in de zingevingspiramide overzicht creëert. Dit overzicht creëert nieuwe inzichten en gedragsveranderingen. Deze uitkomsten maken het maken van keuzes makkelijker! Daarnaast kunnen jongeren met behulp van deze inzichten beter motiveren waarom ze bepaalde keuzes maken.
Even terugkomend op de casus van Mark: ‘Ik weet niet waar ik stage moet lopen, de hele klas heeft al een stageplaats maar ik niet!’ In het gesprek heb ik geprobeerd te achterhalen waar het probleem zit en liet ik Mark nieuwe inzichten opdoen zodat hij verder kon. Concreet heb ik eerst de situatie uitgediept; Wat is er aan de hand? Wat gebeurt er? Waarom is het gebeurd? Etc. Hiermee probeer ik de situatie helder te krijgen, een beeld te krijgen van de situatie. Deze vragen horen bij de onderste laag van de piramide, de ‘omgevingslaag’. Door het stellen van deze vragen creëer ik de context van het verhaal voor mezelf. Ik weet in welke context het probleem zich afspeelt en met welke omgevingsfactoren er allemaal rekening gehouden dient te worden. Als dit duidelijk is ga ik verder verdiepen, welk gedrag heeft de jongere vertoont? We klimmen op deze manier een stapje in de piramide. Door te klimmen wordt het gedrag concreter. Welke stappen heeft de jongere zelf al gezet? Met welk resultaat? Wat zegt dit gedrag over jou als persoon? Wat kun je hier mee? Hoe heeft dit gedrag misschien de omgeving veranderd?
Bovenstaande vormt de start van het coachtraject. Stap één is voor mij het helder krijgen van de situatie. Dit helder krijgen doe ik voor mezelf, maar ook voor de jongere. Voor mezelf om eventuele belemmerende factoren boven water te krijgen en het geheel van de casus te overzien. En voor de jongere om te reflecteren op het eigen handelen en de consequenties hiervan. Zo kan er inzicht gecreëerd worden in het eigen leren en kunnen deze nieuwe inzichten gedragsveranderingen tot stand brengen.
Nieuwsgierig naar de afloop van dit coachtraject? Dit lees je in mijn volgend blog…
Sjoerd Bongaerts is gast blogger bij impactyou.nl en Docent economie, projectonderwijs bij het Blariacum College. Daarnaast is hij eigenaar van Young Talent Coach; www.youngtalentcoach.com. Hij helpt jongeren de beste te worden in het maken van belangrijke loopbaankeuzes door hun talent te prikkelen.